Hội thảo quốc tế về Chất lượng Hồ sơ đề cử Di sản Thế giới tại khu vực Đông Nam Á được tổ chức tại thủ đô Manila, Philippines dưới sự chủ trì của Uỷ ban Quốc gia UNESCO Philippines.
Toàn cảnh phiên khai mạc Hội thảo tại Trung tâm Turismo Intramuros, Manila, Philippines
Hội thảo tập trung vào việc xây dựng Báo cáo Đánh giá sơ bộ (Preliminary Assessment) - một bước mới được quy định bắt buộc trong quy trình đề cử Di sản Thế giới - nhằm đảm bảo lựa chọn chính xác các thuộc tính nổi bật của di sản và trình bày khoa học về Tính xác thực và Tính toàn vẹn của di sản. Đây cũng là diễn đàn để các đại biểu chia sẻ dự thảo nội dung hồ sơ, phát triển ý tưởng và nhận được góp ý chuyên môn từ các chuyên gia quốc tế giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực di sản và xây dựng hồ sơ đề cử Di sản Thế giới. Bên cạnh đó, mỗi quốc gia được đề nghị lựa chọn một di sản văn hoá hoặc thiên nhiên nằm trong Danh sách dự kiến của quốc gia, hiện chưa ở giai đoạn hoàn thiện hồ sơ, chưa nộp Báo cáo Đánh giá sơ bộ từ các chu kỳ trước, chưa gần hoàn tất hồ sơ đề cử, hoặc chưa tham gia quy trình hỗ trợ kỹ thuật (Upstream Process) để thảo luận và nhận góp ý trong khuôn khổ hội thảo.
Tham dự Hội thảo có đại biểu đại diện cho 11 quốc gia thành viên thuộc khu vực Đông Nam Á. Đoàn Việt Nam tham gia Hội thảo gồm có: đại biểu của Văn phòng UNESCO Hà Nội, Cục Di sản văn hoá, Sở Văn hoá và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh, Bảo tàng Lịch sử quốc gia. Trong đó, với tư cách là đơn vị tư vấn xây dựng Báo cáo tóm tắt Khu di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi, Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã cử ông Nguyễn Ngọc Chất, Phó Trưởng phòng Nghiên cứu, Sưu tầm - Chuyên gia tư vấn khoa học tham dự Hội thảo.
Các đại biểu của 11 quốc gia thành viên tại khu vực Đông Nam Á tham dự Hội thảo
Đoàn đại biểu Việt Nam và Lào tại phiên khai mạc của Hội thảo
Hội thảo diễn ra trong 03 ngày, từ 20/5 đến 22/5/2025. Ngày làm việc thứ nhất (20/5/2025), Hội thảo tổ chức tại Trung tâm Turismo Intramuros. Nội dung tập trung nghe 06 báo cáo chuyên đề của các chuyên gia UNESCO: 1- Các khái niệm và nguyên tắc về di sản thế giới; 2- Định hình bảo vệ: Cách kết nối quản lý hiệu quả và ranh giới địa điểm; 3- Đề cử Di sản Thế giới - Một số vấn đề và khó khăn thường gặp; 4- Phát triển Chiến lược Đề cử; 5- Hiểu về quy trình đánh giá sơ bộ - Nó khác với quy trình đánh giá đề cử như thế nào? 6 - Trình bày các nghiên cứu trường hợp đánh giá sơ bộ cho cả cấp độ quốc tế và quốc gia.
Toàn cảnh ngày Hội thảo thứ 2 tại Hilton Manila
Đoàn đại biểu Việt Nam và Malaysia tại Hội thảo
Ngày làm việc thứ hai (21/5/2025), Hội thảo tổ chức tại khách sạn Hilton Manila, nội dung tập trung Thảo luận nhóm vềDi sản thế giới ở Đông Nam Á: Kinh nghiệm, bài học và thực hành tốt nhất; Phiên họp Hội thảo số 1:Kết quả của Bản nộp Đánh giá sơ bộ; Các phiên họp song songvề Sẵn sàng yêu cầu dự thảo biểu mẫu Đánh giá sơ bộ từ những người tham gia (Di sản Văn hóa và Di sản Thiên nhiên). Tại phiên họp này, phía Việt Nam đã trình bày dự thảo Đánh giá sơ bộ di tích Địa đạo Củ Chi dự kiến xây dựng hồ sơ đề cử trình UNESCO công nhận là Di sản Thế giới để thảo luận và nhận sự góp ý. Hồ sơ đã được các chuyên gia Moe Chiba (Trưởng phòng Văn hóa, UNESCO Jakarta), TS. Kristal Buckley và TS. Kazuho Nakatani(Chuyên gia tư vấn về Di sản văn hóa thế giới của CALAHE) xem xét. Trên cơ sở thảo luận, các chuyên gia đều nhận định và đánh giá cao tiềm năng và khả năng Khu di tích Địa đạo Củ Chi sẽ được công nhận là Di sản Thế giới. Các chuyên gia cũng đã tư vấn cho Việt Nam về việc điều chỉnh các Tiêu chí để xác định Giá trị Nổi bật Toàn cầu của di sản, đặc biệt trong việc khoả lấp những khoảng trống của hệ thống Di sản Thế giới trong thế kỷ XX.
Đại diện Việt Nam, ông Trần Cảnh Toàn, Cục Di sản văn hóa, thuyết trình về Giá trị Nổi bật Toàn cầu của Địa đạo Củ Chi trong phiện họp thứ ba của Hội thảo
Chuyên gia quốc tế thảo luận và tư vấn cho Đoàn Việt Nam về Kế hoạch xây dựng hồ sơ di sản Địa đạo Củ Chi
Ngày làm việc thứ ba (22/5/2025), sau khi các đại biểu tham quan thực tế tại Intramuros, Manila, các nhà thờ Baroque của Philippines, các đại biểu đã tập trung tại Nhà thờ San Agustin và Bảo tàng Tu viện San Agustin. Tại đây, đại diện của các quốc gia thành viên trình bày lại bản thuyết trình về Giá trị Nổi bật Toàn cầu của di sản dự kiến xây dựng hồ sơ đề cử và những ý kiến đóng góp của các chuyên gia cũng như định hướng, kế hoạch nghiên cứu, xây dựng hồ sơ di sản đề cử trong thời gian tới của mình. Đại diện phía Việt Nam đã trình bàylại những Giá trị Nổi bật Toàn cầu của di sản Địa đạo Củ Chi, trong đó nhấn mạnh đây là không gian tưởng niệm, hòa giải và đối thoại giữa các quốc gia, nhằm đề cao giá trị của hoà bình, nhân văn theo đúng mục tiêu của tổ chức UNESCO. Bài thuyết trình đã nhận được sự chia sẻ, hưởng ứng và động viên từ các chuyên gia quốc tế.
Các đại biểu của Việt Nam tham dự Hội thảo và tham quan nhà thờ Baroque của Philippines
Có thể nói, Hội thảo quốc tế về Chất lượng Hồ sơ đề cử Di sản Thế giới tại khu vực Đông Nam Á được tổ chức tại thủ đô Manila, Philippines để các quốc gia thành viên ở khu vực Đông Nam Á nói chung, Việt Nam nói riêng lĩnh hội và nắm bắt những bước đổi mới được quy định bắt buộc trong quy trình xây dựng hồ sơ đề cử Di sản Thế giới, đồng thời cũng nhận được những ý kiến đóng góp xác đáng, hiệu quả, tạo điều kiện, cơ hội, động lực để chúng ta tự tin hướng tới xây dựng thành công hồ sơ đề cử Khu di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi trình UNESCO công nhận là Di sản Thế giới./.
Nguyễn Chất